Güney Afrika’da 1948-1994 yıllarını kapsayan “Apartheid” sürecindeki ırkçılıkla gayrette, Osmanlı periyodunda ülkeye göç eden Türkler kıymetli roller üstlendi.
Cape Town Üniversitesi Afrika Çalışmaları Kısmı Araştırma Vazifelisi Dr. Halim Gençoğlu’nun “Bree Sokağı No 122 Afrika’ya Hayat Veren Türkler” kitabında ailesinin tarihine yer verilen Muhammed Nathri Efendi, Apartheid devrinde yaşadıklarını ve Güney Afrika’daki ırkçılıkla gayrette ragbi sporunun rolüne ait AA muhabirine değerlendirmelerde bulundu.
Başşehir Cape Town’da 1956 yılında doğan Nathri Efendi, “Eski rejim yüzünden neredeyse her alanda ayrımcılığa uğruyorduk. Ragbi sporu altında birleşenler Apartheid rejimini dize getirmeyi başardı.” dedi.
Hayatı boyunca sporla uğraştığına dikkati çeken Nathri Efendi, “Tüm mesleğim, doğduğum yerdeki şartlar nedeniyle spor oldu. İçine girmek zorunda olduğum spor ise ragbi oldu. Ragbi, bölgemdeki Müslüman topluluğu ve çalışma arkadaşlarımı bir ortaya getiren en değerli ögeydi.” tabirlerini kullandı.
Apartheid periyodunda her alanda ayrımcılığa uğradıklarını vurgulayan Nathri Efendi, “Eski rejim yüzünden neredeyse her alanda ayrımcılığa uğruyorduk. Ben çok şanslıydım zira ragbide çok yüksek noktalara geldim. Bizimkinin yanı sıra Batı Cape Bölgesi ile Durban kentinin de temsilcisiydim. Ragbi oynadığım periyotlarda, insanları biraya getiriyordum.” diye konuştu.
“Çok büyük değişikler oldu”
Apartheid periyodunun akabinde Güney Afrika’da çok büyük değişikler olduğunu belirten Nathri Efendi, “Ragbi sporu altında birleşenler Apartheid rejimini dize getirmeyi başardı. Biraz da denizaşırı ülkelerdeki insanların takviyesiyle oldu bu.” sözlerini kullandı.
Güney Afrika’da bugün farklı renklerdeki insanların ragbinin içinde yer alabildiğine dikkati çeken Nathri Efendi, “Bugün biz de beyazlar kadar âlâ oynayabildiğimizi kanıtlama fırsatı yakalıyoruz. Bugünkü gruplara baktığınızda, çok sayıda siyahi, melez ve beyaz oyuncunun yer aldığını görürsünüz. Ragbi sayesinde bu ülkenin insanları birbirine bağlandı. Bu sayede Güney Afrika dünyanın en tanınan ülkelerinden biri haline geldi.” diye konuştu.
“Cape Town’ın Müslüman mahallesi…”
Dedesinin dedesi Hacı Hasanüddin Efendi’nin 1836 yılında İslam dinini öğretmek için Osmanlı topraklarından Güney Afrika’ya geldiği bilgisini veren Muhammed Nathri Efendi, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Müslümanlığı bölgeye yaymak hedefiyle geldi ve burada okudu. Onun akabinde, benim büyük babam bölgedeki Müslümanlara İslami eğitim veren son Osmanlı alimlerinden Derviş Efendi, burada yaşamaya devam etti. Sonra babam Mahmud Münir Efendi bayrağı devraldı. Cape Town’ın Müslüman mahallesi, Bo-Kaap Semtinde, 71 Wale Caddesi’nde doğdu. Babam, köklerinden gelen bu gayretin farkındaydı. Apartheid zamanında ragbi sporunu bir argüman olarak kullandı ve ırkçılıkla çaba etti.”
“Ragbi, sportif taraftan, insanları birbirine bağladı”
Nathri Efendi, babası Mahmud Münir Efendi’nin Güney Afrika’da ragbi sporunun önderlerinden olduğunu belirterek, “Babam, ilkokula giden, küçük yaşta ragbici olmak isteyen çocukların eğitimini üstlendi.” değerlendirmesinde bulundu.
Mahmud Münir Efendi’nin ragbici olmak isteyen çocukları Kimberley kentine götürdüğünü ve müsabakalar düzenlediğini lisana getiren Nathri Efendi, “10, 12 yaşlarında ragbi oynayan bu çocukların isimleri, Cape Town’ın binlerce kilometre ötesinde bile duyuldu. Kendi yaşlarındaki başka çocuklarla turnuvalara katıldılar. Sporun ruhu sayesinde birleşme ve kaynaşma imkanı buldular. Onlar yalnızca Cape Town’da ragbi oynamadı. Yurt dışına açıldı. Merhum babam, kimi küçük oyuncuları Avustralya’ya götürdü. Bugün, o oyuncular yetişkin oldu ve yaşadıkları tecrübelerden gururla bahsedebilirler. Ragbi, sportif taraftan, insanları birbirine bağladı, çok farklı kültürlerden arkadaşlıklar kurulmasına vesile oldu.” diye konuştu.
Babasının “Ragbi oynamak istiyorsan güçlü bir adam olmak istiyorsun.” formundaki fikre karşı çıktığını tabir eden Nathri Efendi, şunları söyledi:
“Ebeveynler, yapılı, ağır ve şişman olmadığı sürece çocuklarının ragbi oynamasını istemez. Oynadığımız periyotta rakiplerimiz ve grup arkadaşlarım da buna emsal özelliklere sahipti. Babam bu mantaliteye karşı çıkıyordu zira biz, rakiplerimiz kadar yapılı değildik. Maçları kaybetmenizin nedeni, yapılı olmamanız değil, düzgün bir tekniğe sahip olmamanızdandır. Bugünkü oyunculara baktığında, yapılılar kadar, minyon tipli oyuncu da var ve çok uygunlar. Dünya Kupası’nda renkli derili birçok ufak yapılı oyuncu oynadı. Ragbi, her vakit tekniğin daha kıymetli olduğu bir oyundur. Kimileri ‘ragbi erkek oyunudur’ der. Bu da gerçek değil. Bu türlü olsaydı bu spor bu kadar gelişmezdi. Ragbi sporu sevenlerin oyunudur. Yeteneğin varsa oynarsın, güzel yumruk yahut tekme atarsan değil. Bu bir spor, dövüş değil.”
Türk vatandaşlığını aldı
Türk vatandaşlığı başvurusu kabul edilen Nahtri Efendi’nin ve ailesinin yaşadığı Cape Town, Bo-Kaap Semti, 71 Wale Caddesi’ndeki konut müzeye dönüştürüldü.
Vatandaşlık süreçlerinin pandemi nedeniyle geciktiğini tabir eden Nahtri Efendi, bu bahisteki yardımları için Halim Gençoğlu ile İstanbul Yavuz Sultan Selim Mescidi Baş İmamı Abdullah Kılıç’a teşekkür etti.
Bilhassa torunları ismine keyifli olduğunu lisana getiren Nahtri Efendi, “Ailecek çok gurur duyuyoruz bu durumdan. Pandemi nedeniyle biraz uzadı lakin sonunda oldu. Yakında Türkiye’ye geleceğim.” diyerek kelamlarını tamamladı.
